Όσον αφορά τη λειτουργία του αδένα διακρίνουμε τις περιπτώσεις υπολειτουργίας (υποθυρεοειδισμός) και τις περιπτώσεις υπερλειτουργίας (υπερθυρεοειδισμός).
Υποθυρεοειδισμός
Το συνηθέστερο αίτιο της υπολειτουργίας είναι η χρόνια θυρεοειδίτιδα (Hashimoto), η οποία αποτελεί μια βραδέως εξελισσόμενη αυτοάνοση πάθηση του θυρεοειδούς αδένα.
Πολύ σπάνια αίτια υποθυρεοειδισμού αποτελούν υποφυσιακή ή υποθαλαμική ανεπάρκεια, γενετικές διαταραχές στη σύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών, αντίσταση στη δράση των θυρεοειδικών ορμονών. Σε κάθε περίπτωση η θεραπεία είναι η υποκατάσταση των θυρεοειδικών ορμονών.
Υπερθυρεοειδισμός
Τα αίτια της υπερλειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα είναι:
1)Τοξικό αδένωμα
2)Τοξική πολυοζώδης βρογχοκήλη
3)Νόσος Basedow-Graves
Η αρχική θεραπευτική προσέγγιση είναι φαρμακευτική αλλά σε υποτροπή της νόσου προτείνεται εναλλακτική θεραπεία είτε με ραδιενεργό ιώδιο είτε με χειρουργική αφαίρεση του πάσχοντος οργάνου.
Σε γενικές γραμμές η χειρουργική θεραπεία είναι πιο ελκυστική ειδικά στις παρακάτω κατηγορίες ασθενών:
-Σε ασθενείς νεαρής ηλικίας
-Σε ασθενείς με ιδιαίτερα μεγάλες βρογχοκήλες
-Σε ασθενείς σε αναπαραγωγική ηλικία
-Σε ασθενείς των οποίων η θεραπεία χρειάζεται μεγάλες δόσεις αντιθυρεοειδικών φαρμάκων
-Σε συχνές υποτροπές της νόσου
-Σε περιπτώσεις ασθενών όπου συνυπάρχουν ύποπτοι για κακοήθεια όζοι.
-Τέλος η συνύπαρξη εξόφθαλμου, που αν και δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για να στοιχειοθετηθεί η υπεροχή της χειρουργικής θεραπείας έναντι της χορήγησης ραδιενεργού ιωδίου, θεωρείται από πολλούς ειδικούς ότι αποτελεί σχετική ένδειξη χειρουργικής επέμβασης.
ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ ΑΔΕΝΑ
Ο καρκίνος του θυρεοειδούς εμφανίζει αύξηση της συχνότητας του τα τελευταία χρόνια.
Ως αίτιο έχει ενοχοποιηθεί η εξωτερική ακτινοβολία ιδίως στην παιδική ηλικία αλλά και σπανιότερα γενετικοί παράγοντες ιδίως για το μυελοειδές καρκίνωμα του θυρεοειδούς αδένα.
Συνοπτικά διακρίνουμε τα καλώς διαφοροποιημένα θυρεοειδικά καρκινώματα (θηλώδη και θυλακιώδη), το μυελοειδές καρκίνωμα και το αναπλαστικό καρκίνωμα.
Τα καλώς διαφοροποιημένα θυρεοειδικά καρκινώματα (θηλώδη και θυλακιώδη)τα οποία έχουν εξαιρετική πρόγνωση είναι τα συχνότερα καρκινώματα του θυρεοειδούς αδένα (85-90% του συνόλου των θυρεοειδικών καρκινωμάτων).
Το μυελοειδές καρκίνωμα είναι σπανιότερο (10%) και έχει σαφέστατα χειρότερη πρόγνωση από τα καλώς διαφοροποιημένα θυρεοειδικά καρκινώματα.
Τέλος το αδιαφοροποίητο καρκίνωμα του θυρεοειδούς αδένα είναι κακοηθέστατο αλλά ευτυχώς εξαιρετικά σπάνιο (1% περίπου) και η πρόγνωσή του είναι αποκαρδιωτική με το 90% των ασθενών να καταλήγει μέσα στους πρώτους 6 μήνες από τη διάγνωση.